پنج سال اول زندگی بچه ها، مهمترین دوره سنی رشد کودک است که پایه ای برای یادگیری رفتار خوب و سالم آینده بچه ها می باشد. تجربیات اولیه دوران کودکی، مغز کودک را برای یادگیری، توسعه مهارتهای اجتماعی ، حل مسئله و عوامل استرس زای روزانه آماده می کند. رشد عاطفی، اجتماعی و جسمی کودکان تأثیر مستقیمی بر رفتار و رشد کلی آن ها دارد.
مراحل رشد کودک
نوزاد (0-3 ماهه)
نوزادان از طریق گریه ارتباط برقرار می کنند و وقتی با آنها صحبت می کنیم آرام می شوند. کودکان تازه متولد شده سعی دارند همه چیز را مشاهده کنند و با آن ارتباط برقرار کنند. با انجام نرمش های حرکتی به تقویت ماهیچه های کودک تان کمک کنید.
نوزاد (3 تا 12 ماه)
کودکان در این سن شروع به حرف زدن، تقلید صداهای مختلف و خندیدن می کنند . آن ها می توانند حرکات سر خود را کنترل کنند و بدون حمایت شروع به نشستن و پریدن کنند. در این مرحله، نوزادان طیف وسیعی از احساسات اولیه مانند شادی، غم، خشم و ترس را تجربه میکنند. آنها همچنین به والدین خود وابسته می شوند.
کودک نوپا (1-3 سال)
در این مرحله، کودکان استقلال بیشتری پیدا میکنند و شروع به درک و بیان احساسات پیچیده تر مانند غرور و حسادت میکنند. آنها همچنین یاد میگیرند که احساسات خود را با کلمات و رفتار خود تنظیم کنند. تشویق کودکان در بیان احساساتشان به شیوه ای درست، در یادگیری حل مسئله به آن ها کمک می کند تا با مسائل دشوار کنار بیایند. مهارت های زبانی کودک به حد زیادی افزایش داشته است.
بهترین راه تخلیه انرژی کودکان بازی کردن است که مهد کودک امین این امکان را برای فرزند شما فراهم می کند.
پیش دبستانی (3-5 سال)
کودک توانایی یادگیری بهتری را دارا می باشد. مهارت های فیزیکی او رشد کرده و دوست دارد تا کاردستی های مختلفی درست کند که باعث تقویت خلاقیت او می شود. کودکان در درک و مدیریت احساسات خود مهارت بیشتری پیدا میکنند. آنها همچنین یاد میگیرند که از قوانین پیروی کنند و با دیگران همدلی و همدردی نشان دهند.
انواع رشد کودکان
رشد عاطفی
رشد عاطفی در اوایل کودکی بخش مهمی از رشد کلی کودک است. روش هایی است که به کودک یاد می دهد احساسات خود را بشناسد، ابراز کند و مدیریت کند و همچنین احساسات دیگران را درک کند. در سالهای اولیه، کودکان یاد میگیرند که احساسات مختلف را شناسایی کنند، احساس خودآگاهی را در خود پرورش دهند. در سال های نوپا، بچه ها شروع به تشخیص احساسات پیچیده تری مانند شادی یا خشم می کنند.
نکاتی برای تقویت رشد عاطفی کودک
- محیطی امن و دوست داشتنی فراهم کنید: کودک شما باید احساس امنیت کند تا بتواند احساسات خود را به طور آزادانه بروز دهد.
- با کودک خود با احترام و همدلی رفتار کنید: به احساسات کودک خود توجه کنید و آنها را تأیید کنید .
- الگوی رفتاری مناسبی باشید: کودکان از طریق مشاهده یاد میگیرند. بنابراین، مهم است که احساسات خود را به طور مناسب مدیریت کنید و به کودک خود نشان دهید که چگونه با چالشهای عاطفی روبرو شود.
مقابله با چالشها
- مدیریت خشم و اضطراب: اضطراب یک احساس رایج در کودکان است و والدین باید در یادگیری نحوه کنترل خشم و اضظراب به آن ها کمک کنند.
- برخورد با غم و اندوه: به کودک خود اجازه دهید تا غم و اندوه خود را ابراز کند و از او حمایت کنید.
- حل تعارض: به کودک خود کمک کنید تا یاد بگیرد که چگونه با دیگران به طور مؤثر تعامل داشته باشد.
رشد زبانی
3 سال اول زندگی، زمانی که مغز در حال رشد و بلوغ است، مهم ترین دوره برای کسب مهارت های گفتاری و زبانی است. اولین نشانه های ارتباط ، زمانی رخ می دهد که کودک بفهمد غذا، آسایش و همراهی والدین را دارد. همچنین شروع به تشخیص صداهای مهم در محیط خود می کند، مانند صدای مادر. نکته مهم تفاوت در رشد این مهارت ها برای کودکان است.
رشد حسی
کودکان از حواس خود برای کشف محیط استفاده می کنند. آنها از طریق لمس کردن، چشیدن، بوییدن، دیدن، حرکت داشتن و شنیدن مهارت های حسی خود را تقویت می کنند.
رشد حرکتی
مهارت های حرکتی توانایی های فیزیکی هستند که به ما امکان حرکت و هماهنگی بدن را می دهند. انتظار میرود که کودکان در همان سنین مهارتهای حرکتی را توسعه دهند، اما همه کودکان دقیقاً در یک زمان به نقاط عطف مهارتهای حرکتی خوب نخواهند رسید.
رشد شناختی
رشد شناختی در کودکان شامل تمامی مواردی از قبیل فکر کردن، حل مسئله، یادگیری، درک کردن و حضور ذهن است .
مرحله حسی-حرکتی (تولد تا ۲ سالگی): در این مرحله، کودکان از طریق حواس خود با محیط بیرون ارتباط میگیرند.
مرحله پیشعملیاتی (۲ تا ۷ سالگی): کودکان از نمادها و زبان، برای حل مشکلات بهره می برند. همچنین تقلید را یاد می گیرد.
مرحله عملیات بتنی (۷ تا ۱۱ سالگی): در این مرحله، کودکان میتوانند به طور منطقی فکر و استدلال کنند.
مرحله عملیات انتزاعی (۱۱ سالگی به بعد): در این مرحله، نوجوانان میتوانند به طور انتزاعی فکر کنند و مفاهیم پیچیده را درک کنند. آنها از فرضیهها و احتمالات استفاده می کنند.
کسب توانایی هایی مانند:
- حل مسئله: تحلیل مشکلات و یافتن راه حل مناسب برای آن
- تفکر: استدلال، برنامه ریزی و تصمیم گیری
- یادگیری: کسب اطلاعات جدید
- حافظه: توانایی ذخیره و بازیابی اطلاعات
- زبان: برقراری ارتباط با دیگران